20 OKTYABR – Beynəlxalq Statistika Günüdür
Əlövsət MƏMMƏDOV,
Statistika orqanları veteranı, Dövlət Qulluğunun kiçik müşaviri
Bu gün qloballaşan dünyada dövlətlərin inkişaf strategiyaları, sosial-iqtisadi siyasətlərin planlaşdırılması və idarəetmə qərarlarının qəbulu etibarlı statistika məlumatlarına əsaslanır. Məhz buna görə BMT-nin qərarı ilə 20 oktyabr Beynəlxalq Statistika Günü kimi qeyd olunur. Bu günün əsas məqsədi statistik xidmətlərin cəmiyyətdə əhəmiyyətini vurğulamaq, faktlara əsaslanan idarəetməni təşviq etmək və rəsmi statistikanın şəffaflığını artırmaqdır.
Statistika yalnız rəqəmlər toplusu deyil, cəmiyyətin sosial-iqtisadi mənzərəsini əks etdirən güzgüdür. Sənaye istehsalı, kənd təsərrüfatı, demoqrafiya, əmək bazarı, eləcə də təhsil və səhiyyə kimi sahələrdə əldə olunan nailiyyətlər məhz statistik məlumatlar vasitəsilə qiymətləndirilir. Rəqəmlər olmadan planlaşdırma, proqnozlaşdırma və nəticələrin təhlili mümkün deyil.
XXI əsrdə statistika xidmətləri ənənəvi üsullardan rəqəmsal platformalara keçid edir. Elektron məlumat bazaları, “Big Data”, süni intellekt əsaslı təhlillər idarəetməni daha çevik və dəqiq edir. Azərbaycan da bu tendensiyalara uyğun olaraq, rəsmi statistika sistemində müasir texnologiyaların tətbiqinə xüsusi önəm verir. Dövlət Statistika Komitəsinin elektron hesabat sistemləri, interaktiv məlumat bazaları və açıq məlumat platformaları vətəndaşlar və tədqiqatçılar üçün mühüm mənbəyə çevrilib.
Azərbaycanın statistik sistemi bu gün BMT, Avrostat, MDB Statistika Komitəsi və digər beynəlxalq qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir. Metodologiyalar beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılır, məlumatların müqayisəolunması və şəffaflığı təmin edilir. Bu isə ölkəmizin qlobal reytinqlərdə daha yüksək mövqelərə yüksəlməsinə səbəb olur.
Müstəqilliyin ilk illərində ölkədə siyasi və iqtisadi sabitliyin yaradılması ilə yanaşı, rəsmi statistikanın institusional formalaşması da Ulu Öndər Heydər Əliyevin diqqət mərkəzində idi. 1994-cü ildə “Dövlət Statistika Komitəsi haqqında” fərman imzalanaraq statistikanın hüquqi əsası möhkəmləndirildi. Heydər Əliyev rəsmi statistikanı “dövlət idarəçiliyinin elmi əsası” adlandırırdı. Məhz onun təşəbbüsü ilə statistik məlumatların dürüstlüyü və obyektivliyi dövlət siyasəti səviyyəsinə yüksəldi.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan islahatlar statistik sistemin tam modernləşdirilməsinə yol açdı. Komitənin maddi-texniki bazası yeniləndi, kadr hazırlığı gücləndirildi, informasiya texnologiyalarına əsaslanan elektron statistika platformaları yaradıldı. Elektron hesabat sistemləri, “Açıq məlumat” portalları, İnnovativ metodologiyalar.
Bu addımlar statistikanı idarəetmənin ayrılmaz hissəsinə çevirdi. Prezident cənab İlham Əliyev dəfələrlə vurğulayıb ki, “dövlət proqramlarının əsasını real göstəricilər təşkil etməlidir”. Bu, statistikaya olan yüksək dövlət etimadının göstəricisidir.
Bu gün Azərbaycan statistikası regionun ən şəffaf və müasir sistemlərindən biri hesab olunur. Dövlət idarəçiliyində obyektiv rəqəmlərə əsaslanmaq ölkəmizin strateji hədəflərə doğru inamla irəliləməsinə şərait yaradır.
Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişaf modeli təkcə paytaxt mərkəzli deyil, bölgələrin tarazlı inkişafı prinsipi üzərində qurulub. Bu siyasətin əsasını isə regional statistika məlumatları təşkil edir. Hər bir rayon üzrə əhali, məşğulluq, infrastruktur, sənaye və kənd təsərrüfatı göstəricilərinin dəqiq təhlili dövlət proqramlarının hazırlanmasında mühüm rol oynayır.
“Regionların sosial-iqtisadi inkişafı” Dövlət Proqramları məhz statistik təhlillər əsasında hazırlanmış və son illərdə ölkənin bütün bölgələrində böyük inkişaf sıçrayışı əldə edilmişdir. Yolların çəkilməsi, sənaye parklarının yaradılması, aqrar sektorun canlanması, xidmət sahələrinin genişlənməsi region statistik göstəricilərində aydın şəkildə əks olunur.
Bu gün Dövlət Statistika Komitəsi hər bir rayon üzrə interaktiv xəritələr, dinamik cədvəllər və müqayisəli analizlər təqdim etməklə bölgələrin inkişaf səviyyəsini həm dövlət orqanları, həm də ictimaiyyət üçün əlçatan edir. Bu şəffaflıq və analitika regional siyasətin daha obyektiv və səmərəli həyata keçirilməsinə imkan yaradır.
Statistikanin inkişafın təməlində isə Ulu Öndər Heydər Əliyevin qoyduğu möhkəm əsaslar və Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi müasir islahatlar dayanır. Onların statistikaya verdiyi böyük diqqət sayəsində bu sahə dövlət idarəetməsinin mühüm dayaqlarından birinə çevrilmişdir.